Verlies vraagt om sprokkelen

Verlies is absoluut. Het gaat niet over. Het is de essentie van een verlieservaring: iets dat was, is niet meer. Iemand die leefde is nu dood. Wanneer je wordt ontslagen betekent dat het einde van die job. Als je onvruchtbaar blijkt, zal je geen kinderen baren. En wanneer je je gezondheid verliest door een beroerte of iets anders, is je lichaam en je leven niet meer wat het was. Dat geeft een wonde én het is een verandering. Die wonde vraagt veel zachtheid en verzorging. De verandering vraagt de erkenning dat het leven anders is.

Verlies verandert je leven. Dit is een stap die we vaak overslaan. We hebben collectief de neiging om iemand die verlies lijdt zo snel mogelijk op de been te krijgen en weer mee te trekken in het oude leven. “Kom, het valt wel mee,” zeggen we dan in vele variaties van ons arsenaal aan dooddoeners:
“Ach ja, je moet verder, hè.”
“Je kunt niet bij de pakken neer blijven zitten.”
“Tja, de wereld draait door.”

We kijken naar verlies alsof het een steen is in de vijver, die een rimpeling veroorzaakt en dan weer verdwijnt. Dat beeld ontkent de verandering. Degene die verlies lijdt, kan niet verder met het oude leven. Want dat oude leven bestaat niet meer, dat is net in kleinere of grotere mate veranderd. En dat wringt. Het is lastig om verandering te erkennen, verandering brengt spanning mee en we willen die graag oplossen. Om weg te komen van die spanning duiken we in de dooddoeners. Terwijl de spanning hier oplossen, betekent dat je erbij blijft. Dat je er gewoon rustig in gaat zitten.

Wanneer je verlies lijdt, start er een nieuw leven. Er is een nieuwe tijd aangebroken. En je hebt vaak nog geen idee hoe dat nieuwe leven, hoe die verandering eruit ziet. Laat staan hoe je je daar binnen voelt of hoe je je wil gedragen. Je komt in een tussentijd. Je weet dat het anders is, maar nog niet hoe je je daartoe verhoudt, wat die verandering voor jou betekent. 

Het helpt om daar gewoon even te mogen zijn. In die tijd waarin je het niet weet. In de tijd waarin je de wonde verzorgt, waarin je zegt ‘het is anders en ik weet nog niet wat of hoe’. Ik weet niet wat dit betekent, ik weet niet wat dit vraagt, ik heb geen antwoord op hoe dit zal gaan. 

Als omstaander, als betrokkene bij degene die verlies lijdt, kan je die verandering erkennen. Dat kan helpen. Dat je zegt ‘ah ja, natuurlijk, nu is het anders en je weet even niet hoe.’ Je kan naast degene die verlies lijdt gaan zitten en zeggen ‘ik kom even bij je zitten in deze tussentijd’. En misschien, als dat goed voelt, kan je samen een beetje rondkijken. Wat zie je hier? Wat gebeurt er in jou? Wat is voor jou nu belangrijk? Is er iets waar je meer van wil doen? Is er iets waar je mee wil stoppen? Een beetje verkennen. Geen grote beslissingen nemen of stappen zetten. Maar een beetje scharrelen. En sprokkelen.

Oplossingsgericht omgaan met verlies begint daar: bij de erkenning dat het anders is na het verlies. En dan stilstaan. Of liever zitten. Naast iemand gaan zitten. Er zijn. Erbij blijven. De verandering mee dragen, door die ander te zien voor wie hij nu is, iemand die het even niet weet. En van daaruit samen sprokkelen.